ChatGPT, gündelik dilde sorular ve cevaplarla iletişim kurabildiğimiz bir sohbet robotudur. Kullanıcıdan gelen istemlere anlamlı cevaplar üretebilir, soruları yanıtlayabilir ve çeşitli konularda bilgi sağlayabilir. Metin tabanlı bir sanal asistandır. Sohbet biçiminde çalıştığı için kullanıcının ve kendinin daha önceki mesajlarda aktardığı verileri kullanabilir, birleştirebilir ve ayrıntılandırabilir. Böylece bir insanla konuşur gibi ne demek istediğimizi adım adım anlatıp, bize gereken cevabı alıncaya kadar istediğimiz uyarıları, değişiklikleri ve düzeltmeleri yapabiliriz.
ChatGPT, kendisiyle sohbet ettiğinizde ne dediğinin farkında olan bir varlık izlenimi uyandırsa da aslında durum bu değildir. ChatGPT’nin temelinde, GPT (Generative Pre-trained Transformer – Sohbet için önceden eğitilmiş dönüştürücü) mimarisine dayanan bir dil modeli bulunmaktadır. Dil modeli, yapay zekânın dilin yapısal ve gramatik kurallarını anlamak ve üretmek için kullandığı bir algoritmadır. Bir kelimenin veya cümlenin ne kadar olası olduğunu tahmin eder. ChatGPT metin oluştururken bu olasılıkları kullanır. Yani aslında ne dediğini bilmez. Neil Gaiman bu düşünceyi şöyle ifade etmiştir: “ChatGPT size bilgi vermez; bilgi görünümlü cümleler verir.”
ChatGPT Türkçe dahil pek çok dilde kullanılabilir. Ancak bugün itibarı ile Türkçesi İngilizcesine nazaran hem bilgi hem de ifade olarak daha sınırlıdır. Bunun muhtemel sebebi İnternet’teki İngilizce içeriğin Türkçe içerikten kat kat fazla olmasıdır. Eğitimde kullanılan veri miktarı arttıkça, yapay zekâ modelinin repertuvarı zenginleşir.
Bu yazının yazıldığı tarihte ChatGPT ücretsiz olarak kullanılabilmektedir. (GPT-4 modeli ise ücretlidir.)
Tarihlerle ChatGPT
- 2015: OpenAI, Elon Musk, Sam Altman, Greg Brockman ve diğer yatırımcılar tarafından kuruldu. Kurulduğunda kâr amacı gütmeyen bir şirketti.
- 2018: OpenAI, GPT adlı dil modelini piyasaya sürdü.
- 2019 Şubat: GPT-2 yayınlandı.
- 2019 Aralık: OpenAI, kâr amaçlı bir şirkete dönüştü.
- 2022 Haziran: ChatGPT’nin temelini oluşturan GPT-3 kullanıma sunuldu.
- 2023 Ocak: GPT-3.5 dil modeli piyasaya sürüldü.
- 2023 Mart: GPT-4 dil modeli yayınlandı. GPT-4 çok modlu bir yapay zekâ modeli. Görüntü ve video işleyebiliyor.
ChatGPT’nin kullanımı: İstemler
ChatGPT’yi kullanmaya başlamak için chat.openai.com adresine giderek bir hesap oluşturmamız yeterli. Buradan sonra sayfanın alt bölümündeki metin kutusuna istemlerimizi yazmaya başlayabiliriz. İstem, yapay zekâ uygulamalarına gönderilen komuta (İngilizce prompt karşılığı olarak) verilen isimdir.
ChatGPT’den daha iyi cevaplar almak için istem yazarken dikkat edebileceğimiz birkaç nokta var. Diyelim ki sosyal medya ile ilgili bir içerik hazırlamak istiyoruz. İlk aklımıza gelen istem şu olabilir:
Sosyal medya nedir?
ChatGPT bu soruya güzel bir cevap verecektir. Fakat farklı ihtiyaçlar doğrultusunda, almak istediğimiz cevaba yönelik olarak bu istemi geliştirebiliriz.
Rol
Cevabın kim tarafından (ilkokul öğrencisi, pazarlamacı, memnun müşteri, kızgın müşteri…) yazılmasını istediğimizi söyleyebiliriz. Yanıt farklı olacaktır.
Sen bir ortaokul öğrencisisin. Şu soruyu cevapla: Sosyal medya nedir?
Görev
Soruya ne tür bir cevap (blog yazısı, e-posta, slogan, tanıtım metni, ders programı, analiz) istediğimizi belirtebiliriz.
Sen bir ortaokul öğrencisisin. Şu soruyu bir slogan ile cevapla: Sosyal medya nedir?
Biçim
Cevabı hangi biçimde istediğimizi (özet, liste, CSV dosyası, tablo…) belirterek iş akışımızı daha verimli hale getirebiliriz.
Sen bir ortaokul öğrencisisin. Şu soruyu 5 farklı slogan üreterek, tablo biçiminde cevapla: Sosyal medya nedir?
Ana hatlar
Özellikle uzun cevaplar için, cevabın ana hatlarını vererek daha iyi sonuç alabiliriz.
Sen bir ortaokul öğrencisisin. Aşağıdaki soruyu kısa bir yazı ile cevapla.
Yazının ana hatları: Genel bir tarif, ortaya çıkış tarihi, günümüze kadarki süreci ve günümüzün önde gelen örnekleri.
Soru: Sosyal medya nedir?
Pratik İstem Örnekleri
Sık sık kullandığımız ya da bir iş için birden fazla kez kullanmamız gereken ChatGPT istemlerini bir kenara not edip kopyala-yapıştır yaparak zamandan kazanabiliriz. Aşağıda, yararlı olabileceğini düşündüğüm birkaç basit istem örneğini paylaşıyorum.
Çeviri
Aşağıdaki metni Türkçe’ye çevir:
[metin]
Metin düzenleme
Aşağıdaki metinde Non-ASCII karakterleri değiştir, küçük harflere dönüştür, tüm sembol ve işaretleri kaldır. Virgül yerine ‘-‘ kullan:
[metin]
Araştırma
[konu ismi] daha iyi anlamak için hangi konuları araştırmak gerekir? Her konuda kaynak olabilecek 3 temel eseri, yazarıyla birlikte belirt.
Kıyaslama
Karşılaştır: Benzerliklerini ve temel farklılıklarını tablo şeklinde listele: [öğe 1], [öğe 2], […]
Örnek:
Karşılaştır. Benzerliklerini ve temel farklılıklarını tablo şeklinde listele: Yamaha MG10XU, Yamaha MG16XU
Rahatsızlıklara dair fikir alma
[semptom(lar)] sebebi nedir?
Örnek:
Kürek kemikleri civarında ağrı ve el parmaklarında uyuşmanın sebebi nedir?
Tavsiye
[Örnek] benzer 10 [tür] öner. Sebep belirt.
Örnek:
Aşık Veysel’in “Çiğdem der ki” isimli türküsüne benzer 10 şarkı öner. Sebep belirt.
Kod yazma
Aşağıdakileri yapan bir [programlama dili] betiği yaz:
[işlemlerin tarifi]
Örnek:
Aşağıdakileri yapan bir JavaScript betiği yaz:
– Kullanıcıdan bir metin iste.
– Aldığın metni her satıra bir harf gelecek şekilde aşağıya doğru sayfaya yaz.
ChatGPT Hakkında Birkaç Düşünce
ChatGPT çok kullanışlı bir araç. OpenAI’ın kurulduğu 2015’i başlangıç kabul edersek, 8 yılda çok yol kat ettiği de ortada. Henüz emekleme aşamasında olduğu değerlendirilen bir uygulama için benzersiz bir başarı.
Bence ChatGPT’nin en önemli özelliği, ondan ne istediğimizi şimdiye kadar yapılmış tüm yazılımlardan daha iyi anlıyor olması. Soruyu anlıyor, tam ve tutarlı bir cevap veriyor. Ama doğru, ama yanlış…
ChatGPT, yukarıda örneklerini de vermeye çalıştığım somut istemleri çok iyi yanıtlıyor. Mesela kod yazımında gayet başarılı. Bunun sebebi programlama dillerinin çok net kurallarının bulunması ve derlenmiş veriden yola çıkarak yeniden üretilmeye müsait olması. İyi bir algoritma verirsek, çoğunlukla hatasız kod alıyoruz.
Öte yandan, ChatGPT verdiği cevapları bir kelimenin veya cümlenin ne kadar olası olduğunu tahmin ederek oluşturduğu için, aslında akıl yürütme, yorum, soyutlama gibi melekelerden mahrum. Bu yüzden de daha önce bir yerlerde açık açık yazılmamış, başlık başlık, madde madde işaretlenmemiş bir şeyler sorarsak işimiz biraz olasılığa kalıyor. Hep örnekleri verilen hikâyelerin, senaryoların, şiirlerin, şarkı sözlerinin tadı, diyet bisküviye benziyor. Kütle var, aroma yok. Bu durum Türkçe sohbetlerde daha da belirginleşiyor.
Türkçe demişken ve benzetmelere başlamışken, ChatGPT’nin şu anda ürettiği Türkçe içeriği de karpuza benzetebiliriz. İlk bakışta tüm cevaplar, yeşil, parlak karpuzlar gibi, yeterli ve yararlı görünüyor. Ancak dikkatle okuduğumuzda kimi yanıtların (belki çoğunun), kelek karpuzlar gibi, gerçek bilgiden, hatta içerikten yoksun olduğunu görüyoruz. Tat vermiyor. Aslında İngilizce içerikler için de benzer eleştiriler yapılıyor ama, karpuza benzetene hiç rastlamadım.
Hal buyken, mevcut hiçbir yöntemin rekabet edemeyeceği bir hızla kelek karpuz içerik üreten bir sistemin, insanların çıkarcı davranış biçimiyle birleştiği bir döneme girmiş bulunuyoruz. İnsanlar İnternet’in dört bir yanına yapay zekâ metinlerden ağlar kurup ziyaretçilerin gelmesini bekliyor. Milyonlarca yeni sayfa…
Dünya çapında bir bilgi paylaşım ağı olarak hayal edilen İnternet, 2021 yılına geldiğimizde zaten yeterince dejenere olmuştu. Ancak 2021’den itibaren, o güne kadar insanlar tarafından üretilen nispeten nitelikli içeriğin gittikçe daha da seyreltildiği bir alan olmaya başladı. Üstelik, derlenmiş verinin ortalamasını alarak yeniden üreten bu sistemin beslendiği kaynak da kendisi olduğu için, bir döngü oluşuyor. ChatGPT ve benzeri zevatın desteğiyle kimliksizliğin standart olduğu, ziyaret ettiğimiz tüm sayfaların aşağı yukarı aynı sığ, suya sabuna dokunmayan, ana akım görüşle çelişmeyen dille bize anlamsızlık sattığı bir döneme doğru gidiyor olabiliriz. Böylece İnternet, bilincini kaybeden insanlığın sayıklamalarının kaydedildiği bir anı defterine dönüşebilir.
Ya da dönüşmez. Bir arkadaşım, bu kadar plastik atık üreten insanlığın, er ya da geç plastiği verimli bir şekilde toplayarak kullanmanın yolunu bulacağını düşünüyordu. Buradan hareketle, yapay zekânın da er ya da geç gerçek içerik üretecek ve nihayet kötü içeriği teşhis edecek hale ulaşacağını tahmin edebiliriz. Gün gelecek, yapay zekâ o kadar iyi olacak ki, internetin kılcal damarlarına kadar yayılmış bulunan uyduruk içerikleri tespit ederek temizlemeye başlayacak.
Ama burada da insanın aklına şu takılıyor: İnternet’teki içerik miktarı insanlar tarafından denetlenebilecek seviyeyi çoktan aştı. Büyük temizlik günü geldiğinde, bir içeriğin silinip silinmeyeceğine kim karar verecek?
ChatGPT-12 mi?
